izba_pamieci

Izba Pamięci Tadeusza Piotra Potworowskiego

Projekt finansowany przez Fundację Banku Zachodniego WBK S.A. z Programu Bank Ambitnej Młodzieży

Biograficzna baza osób zasłużonych dla kultury i historii regionu, upamiętniająca bohaterów naszych czasów

Powrót do strony głównej >>>

Jan Przybył - uczestnik Powstania Wielkopolskiego

Jan Przybył z Pomian był jednym najwybitniejszych uczestników powstania wielkopolskiego. Urodził się 18 maja 1898 roku we wsi Starypan koło Torzeńca w rodzinie o korzeniach patriotycznych. Był trzecim z dwanaściorga dzieci Józefy (z domu Janickiej) i Ludwika Przybyłów. Ożenił się z Józefą z domu Stodółka i zamieszkał w Pomianach, gdzie prowadził gospodarstwo. Jako osiemnastolatek wcielony został do wojska i wysłany pod Verdun na pierwszą linię frontu.

Po 1918 roku wstąpił do 11 Pułku Strzelców Wielkopolskich. W czasie powstania wielkopolskiego wyróżnił się na froncie, rozbrajając na linii frontu posterunek Grenzschutzu, czym przyczynił się do udanego ataku powstańców wielkopolskich. Rozbrojony przez Jana Przybyła posterunkowy niemiecki przyjechał do Torzeńca na początku września jako major SS z oddziałem egzekucyjnym. Dopytywał się o Jana Przybyła, jednak go nie odnalazł. Jan Przybył za wyżej opisany czyn i obronę swego odcinka przez 4-krotnie liczniejszymi wojskami sowieckimi w dniu 15.08.1920 roku pod Warszawą zostaje odznaczony Krzyżem Virtuti Militari, który otrzymał z rąk marszałka Józefa Piłsudskiego i awansowany do stopnia porucznika. W czasie II wojny i potem przez 40 lat PRL, Jan Przybył musiał ukrywać fakt posiadania tego odznaczenia, aby chronić siebie i swoją rodzinę. Bezpośrednio po II wojnie światowej nie było łatwo żyć Pomianach. W pobliskich lasach swą kwaterę mieli partyzanci Narodowych Sił Zbrojnych, którzy terroryzowali miejscową ludność i kradli jej dobytek.

Po zwycięstwie powstania wielkopolskiego Jan Przybył przeniesiony został do Grudziądza. Tam jako ułan 16 pułku brał udział w wyprawie na Kijów i Litwę oraz w starciach z kawalerią Budionnego. Zmęczony poniewierką i życiem wojaka Jan Przybył wrócił do domu.
Jan Przybył to postać godna uwagi. Podczas walk powstańczych oraz na frontach szczególnie wyróżnił się dzięki swojej odwadze, uporowi i dzielności, za co został słusznie uhonorowany Krzyżem Virtuti Militari oraz Krzyżem Walecznych, a także innymi odznaczeniami. Podczas swoich działań, wiele razy ryzykował, nie wspominając już o tym, że nie raz mógł stracić życie.

Jan Przybył z odznaczeniami

W kółku: u góry Jan Przybył, u dołu Stanisław Thiel

Bibliografia:

Pisemne wspomnienia syna Jana Przybyła – Jerzego,
Książka E. Sroki „Trzcinica w 875 – leciu”,
Wywiad z wnuczką Jana Przybyła – Genowefą Wołowicz.

Przygtowała: Magdalena Giel